Ebook: Беларуская мова: шляхі развіцця, кантакты, перспектывы

Матэрыялы III Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый» (Мінск, 21–25 мая, 4–7 снеж. 2000 г.). - Мн.: Беларускі кнігазбор, 2001. - 308 с. - (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 19).У зборнік ўвайшлі матэрыялы, якія прагучалі на III Міжнародным кангрэсе беларусістаў і былі прысвечаныя ўзаемадзеянню беларускай культуры з іншымі культурамі ў галіне мовы і мовазнаўства. Матэрыялы ў зборніку можна ўмоўна падзяліць на некалькі частак. Немалаважнае месца займае даследаванне станаўлення беларускай мовы. Перыяд, калі гэта адбывалася, першая сусветная вайна. Адсюль цалкам прасочваюцца шчыльныя стасункі з іншымі культурамі, мовамі, вялікая колькасць якіх на тэрыторыі Беларусі стварыла працэс узаемапранікнення культур і моваў. Наступную частку зборніка прадстаўляюць матэрыялы даследаванняў сучаснага перыяду. Аўтары разглядаюць перашкоды і праблемы на шляху нацыянальнага адраджэння. Трэцяя частка паведамляе пра новыя праекты, якія вядуцца даследчыкамі-мовазнаўцамі ў галіне перакладаў, стварэнне новых слоўнікаў, спосабы выкарыстання навінак у мове.Змест:
Ад рэдактараАд гісторыі да сучаснасці
Станіслаў Рудовіч (Мінск). Пашырэнне сацыяльных функцый беларускай мовы ў абставінах Першай сусветнай вайны: гістарычны вопыт, урокі для нашчадкаў
Аліцыя Барута-Садкоўскі (Седар-Фэлс, ЗША). Праблемы беларускай марфалогіі ў 20-х гадах: віленскі, мінскі і гродзенскі моўныя варыянты
Уладзімір Куліковіч (Мінск). Погляды У. Дубоўкi на асновы канструявання ўніверсальнай графічнай сістэмы
Ларыса Пісарэк (Вроцлаў, Польшча). Беларускія лексікаграфічныя выданнi 20-х гадоў як крыніца ведаў пра моўную дзейнасць чалавека
Дзмітрый Паўлавец (Гомель, Беларусь). Нацыянальныя вытокі беларускай тэрміналогіі Валерий Чекмонас (Вильнюс). Из истории формирования белорусских говоров
Вера Астрэйка (Мінск). Заходняя і ўсходняя дыялектныя зоны беларускай мовы
Michał Sajewicz (Lublin, Polska). Dewerbalne osobowe nomina subiecti w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny
Марына Ісачанкава (Мінск). Метабалізм семантыкі некаторых традыцыйных беларускіх хранонімаў
Галіна Малажай (Брэст, Беларусь). Беларускае дыялектнае слова ў мастацкім кантэксце
Ганна Мезенка (Віцебск, Беларусь). Віцебскія прозвішчныя тыпы XII–XIX стст. у славянскім кантэксце
Алла Свашенко (Харьков, Украина). К вопросу о «тёмных» белорусских антропонимахКантакты, кантрасты і паралелі
Лайош Сёке (Эгер, Венгрия). Белорусская, украинская и русская редакции церковнославянского языка в Венгрии в XVIII веке
Маргарита Жуйкова (Луцьк, Україна). Деякі архаїзми білоруських та українських говірок у слов’янському контексті
Андраш Золтан (Будапешт). Слова венгерского происхождения в белорусском языке: Книжные заимствования эпохи Стефана Батория
Алесь Жлутка (Мінск). Літва ў Олтэніі (Румынія) XIII ст.: да праблемы этымалогіі назвы
Аляксандра Станкевіч (Гомель, Беларусь). Мова і соцыум: гісторыя слоў у гісторыі народа
Аляксандр Скапненка (Кіеў). Кадыфікацыйныя тэндэнцыі ў беларускай і ўкраінскай літаратурных мовах XX ст.: тыпалогія і спецыфіка
Генадзь Цыхун (Мінск). Да беларуска-славенскіх дачыненняў (гістарычна-моўная праблематыка)
Лариса Павленко (Луцьк, Україна). Конотативні характеристики похідних номінацій осіб в українських і білоруських народних піснях
Генадзь Арцямёнак (Віцебск, Беларусь). Беларуска-польскае лексічнае ўзаемадзеянне на сучасным этапе
Аляксандр Кіклевіч (Мінск). Польска-беларускі супастаўляльны сінтаксіс: актуальны стан, праблемы, перспектывы
Святлана Іванова (Магілёў, Беларусь). Наколькі блізкія блізкароднасныя мовы (Граматычны кантраст паміж беларускай і рускай мовамі)Тэндэнцыі і перспектывы
Ніна Мячкоўская (Мінск). Сацыялінгвістычны погляд на чыннікі, тармазы і прыярытэты нацыянальнага адраджэння
Сяргей Запрудскі (Мінск), Багдан Ажнюк (Кіеў), Генадзь Лаўжаль (Мінск). Суб’ектыўная этнамоўная жыццёвасць і ідэнтычнасць: беларуска-ўкраінскае вымярэнне
Курт Вулхайзер (Осцін, ЗША). Сацыялінгвістычныя аспекты дывергентнага развіцця беларускіх гаворак сучаснага польска-беларускага пагранічча
Вераніка Курцова (Мінск). «Моўная гаспадарка» — лінгвістычнае паняцце або моўны выраз?
Наталля Старжынская (Мінск). Асаблівасці руска-беларускага дзвюхмоўя ў дашкольнікаў
Жан Пьер Жанто (Париж). Статистический способ изучения социолингвистической ситуации в г. Минске
Пётра Садоўскі (Мінск). Інавацыі 90-х гадоў у мове беларускіх недзяржаўных выданняў
Albert Bartoszewicz (Olsztyn – Poznaс, Polska). O języku białoruskim w świetle obecnie nasilających się procesów konwergencyjnych
Уладзімір Анічэнка (Гомель, Беларусь). Сучасная беларуская мова і перспектывы яе развіцця
Алег Трусаў (Мінск). Месца і роля рускай мовы ў грамадскім жыцці БеларусіАгляды, праекты, паведамленні
Лілія Выгонная, Людміла Ліхадзіеўская, Лілія Сянчук (Мінск). Праблемы стварэння фанетычнага фонду сучаснай беларускай мовы
Валянціна Русак (Мінск). Беларуская марфаналогія ва ўсходнеславянскім кантэксце: Значэнне марфаналогіі ў выяўленні спецыфікі беларускай літаратурнай мовы
Рыгор Піўтарак (Кіеў). Першы перакладны беларуска-ўкраінскі слоўнік (канцэпцыя і прынцыпы ўкладання)
Мірдза Абала (Рыга). Пачатак працы над беларуска-латышскім і латышска-беларускім слоўнікамі
Кацярына Любецкая (Мінск). Да пытання пра беларуска-нямецкую і нямецка-беларускую лексікаграфічную традыцыю
Вікторыя Ляшук (Мінск). Беларуска-славацкія моўна-культурныя сувязі
Васіль Старычонак (Мінск). Першы слоўнік метафар беларускай мовы: прынцыпы ўкладання
Любоў Кунцэвіч (Мінск). Аб даследаванні беларускай народнай наменклатуры
Мікола Аляхновіч (Брэст, Беларусь). Лінгвакультуралагічны змест беларускай фразеалогіі
Яўген Іваноў (Магілёў, Беларусь). Нацыянальна-культурная семантыка беларускай мовы як аб’ект лінгвакраіназнаўства (пры вывучэнні беларускай мовы як замежнай і як другой ва ўмовах блізкароднаснага руска-беларускага білінгвізму)
Міхал Кандрацюк (Беласток, Польшча). Даследаванне беларускай анамастыкі на тэрыторыі паўночна-ўсходняй Польшчы
Bazyli Tichoniuk (Zielona Gуra, Polska). Kilka uwag do sposobu zapisywania łacinką toponimów białoruskich we współczesnej kartografii białoruskiejКоратка пра аўтараў